معرفی مراکز:
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه یکی از بزرگترین و مهم‌ترین مراکز دانشگاهی علوم انسانی در روسیه، یک مرکز تحقیقاتی پیشرو در سطح جهانی برای مطالعات شرق‌شناسی محسوب می‌شود که به مطالعه جامع تاریخ، فرهنگ و توسعه مردمان آسیا، آفریقا، استرالیا و اقیانوسیه و همچنین دیاسپوراهای شرقی در سراسر جهان می‌پردازد. نقش و اهمیت این انستیتو، ارتباط و اهمیت پژوهش‌هایی که در آن صورت می‌گیرد، در ارتباط با چرخش استراتژیک روسیه به شرق به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
تاریخچه مختصر
انستیتو دولتی شرق‌شناسی وابسته به آکادمی علوم روسیه، تاریخی پربار و دستاوردهای برجسته‌ای دارد که به آغاز قرن نوزدهم برمی‌گردد. تشکیل آن در موزه آسیا که در سال ۱۸۱۸ در سنت‌پترزبورگ تحت نظر آکادمی علوم امپراتوری تأسیس شد، شکل گرفت. بنا به درخواست رئیس آکادمی، کنت اس. اس. اوواروف، که مدت‌ها پیش از آن برنامه‌هایی برای سازماندهی یک آکادمی شرقی در سر داشت، موزه آسیا در ابتدا در سنت‌پترزبورگ تشکیل و سپس در سال ۱۹۳۰، در نتیجه ادغام موزه آسیا با انستیتو فرهنگ بودایی و دپارتمان ترک‌شناسی، یک انستیتو واحد شرق‌شناسی آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی ایجاد گردید. اولین مدیر آن، آکادمیسین اس. اف. اولدنبورگ بود. در سال ۱۹۵۰، این مرکز علمی تحقیقاتی به همراه بیشتر کادر علمی خود از سنت‌پترزبورگ به مسکو منتقل شد. پس از آن، انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه با انستیتو نسخ خطی شرقی آکادمی علوم روسیه که تا سال ۲۰۰۷ شعبه‌ای از انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه باقی مانده بود، تاریخچه مشترک و پیوندهای معنوی محکمی پیدا کردند.
در میان مدیران این انستیتو، برجسته‌ترین دانشمندان و دولتمردان شوروی و روسیه حضور داشتند:
عضو کامل آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی، دبیر اول کمیته مرکزی حزب کمونیست تاجیکستان، باباجان غفوروف؛
عضو کامل آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار، وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه (۱۹۹۶–۱۹۹۸) و رئیس دولت (۱۹۹۸–۱۹۹۹) یوگنی پریماکوف؛
عضو مسئول آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی، سفیر فوق‌العاده و تام‌الاختیار میخائیل کاپیتسا؛
عضو کامل آکادمی علوم روسیه، برنده جایزه دولتی ویتالی نائومکین (در حال حاضر مدیر علمی انستیتو)
ساختار
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه از 30 بخش ساختاری علمی (دپارتمان‌ها و مراکز) جداگانه تشکیل شده است که هم بر اساس اصول موضوعی و هم منطقه‌ای فعالیت می‌کنند. برخی از بخش‌های علمی از اوایل قرن نوزدهم، زمانی که برای اولین بار در موزه آسیایی تأسیس شدند، هنوز باقی مانده‌اند. سایر دپارتمان‌ها و مراکز جدید هستند؛ ایجاد آنها پاسخی به چالش‌های فعلی توسعه مدرن و تحول دیجیتال علوم انسانی است. ساختار انستیتو در زمینه‌های تحقیقات علمی در وب‌سایت منعکس شده است. علاوه بر بخش‌های ساختاری، این انستیتو دارای مراکز مختلف درون‌بخشی و بین‌بخشی و همچنین گروه‌های پروژه است.
تحقیقات علمی
فعالیت اصلی انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، تحقیقات علمی بنیادی است. آنها عبارتند از:
۱) پژوهش‌های رشته‌ای در چارچوب مطالعات شرق‌شناسی به عنوان یک علم جامع: تاریخ و فرهنگ شرق از دوران باستان تا به امروز، باستان‌شناسی شرق، مسائل کلی تاریخ و مطالعات شرق‌شناسی، مطالعات منابع شرقی (نسخه‌های خطی شرقی، کتیبه‌شناسی، سکه‌شناسی، علوم بایگانی)، زبان‌ها و ادبیات مردمان آسیا و آفریقا، مطالعات فرهنگی تطبیقی، انسان‌شناسی شرق، هنر و فرهنگ مادی شرق، اقتصاد کشورهای شرق، مطالعات شرق‌شناسی دیجیتال؛
۲) پژوهش در چارچوب رشته‌های کلاسیک تاریخی و زبان‌شناسی (مطالعات عربی، آشورشناسی، مصرشناسی، هندشناسی، ایران‌شناسی، قفقازشناسی، کره‌شناسی، عثمانی‌شناسی، مغول‌شناسی، چین‌شناسی، ترک‌شناسی، ژاپن‌شناسی و غیره) و مطالعات دینی (بودیسم، عبرانیسم، اسلام‌شناسی، یهودیت‌شناسی و غیره) که منحصراً در چارچوب مطالعات شرق‌شناسی شکل گرفته‌اند؛
۳) مطالعات منطقه‌ای و مطالعات کشوری؛ هم رشته‌ای و هم میان‌رشته‌ای: جهان عرب و جوامع مسلمان در اوراسیا و آفریقا، اسرائیل و یهودیان پراکنده در سایر کشورها، ایران، ترکیه، آسیای مرکزی، قفقاز، منطقه اورال-ولگا، کریمه و مدیترانه، هند، پاکستان، آسیای جنوب شرقی، چین، ژاپن، کره و مغولستان، استرالیا و اقیانوسیه.
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه در حال اجرای برنامه گسترده‌ای از تحقیقات علمی، از جمله بر اساس تحقیقات میدانی - باستان‌شناسی، تاریخی-باستان‌شناسی، کتیبه‌شناسی، زبان‌شناسی، مردم‌شناسی و سایر سفرهای اکتشافی است. تحقیقات میدانی در بسیاری از کشورهای آسیا و آفریقا، از جمله آبخازیا، مصر، هند، عراق، ایران، یمن، میانمار، نپال، مالی، پاکستان، تاجیکستان، سوریه، سودان، ازبکستان، اتیوپی و غیره انجام می‌شود. این انستیتو بیش از دوازده سفر اکتشافی باستان‌شناسی منظم را در کشورهای شرق انجام می‌دهد.
نتایج تحقیقات علمی در انستیتوی شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه در کتاب‌ها، مقالات و گزارش‌های تحلیلی فردی و جمعی منعکس شده است. هر ساله، محققان این انستیتو حدود ۱۰۰ کتابو بیش از ۷۰۰ مقاله علمی به زبان‌های مختلف منتشر می‌کنند.
محققان انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه سهم بزرگی در توسعه مباحث نظری و عملی مطالعات شرق‌شناسی روسیه داشته‌اند. آثار مهم آنها، که بسیاری از آنها به زبان‌های اروپایی و شرقی ترجمه شده‌اند، در سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته‌اند.
هر ساله، انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه صدها رویداد علمی از جمله کنفرانس‌ها، سمینارها و سمپوزیوم‌های بین‌المللی، سراسری روسیه و بین موسساتی را برگزار می‌کند که صدها محقق و متخصص از روسیه و سایر کشورها در آنها شرکت می‌کنند.
فعالیت تخصصی
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، به عنوان یکی از موسسات آکادمی علوم روسیه، وظایف کارشناسی نیز انجام می‌دهد. آنها عبارتند از:
۱) کار کارشناسی و تحلیلی، مطالعه فرآیندهای سیاسی و اقتصادی مدرن، مناقشات و ظرفیت‌های درگیری، مسائل امنیتی، روابط بین‌الملل در منطقه کلان و زیرمناطق آن؛
۲) اجرای تحقیقات بین رشته‌ای با مشارکت متخصصان و دیپلمات‌ها برای دستیابی به نتایج خاص در راستای منافع جامعه و دولت.
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه تجربه قابل توجهی در زمینه دیپلماسی غیررسمی دارد. دیپلمات‌ها، تصمیم‌گیرندگان کلیدی و سیاستمداران کشورهای مختلف در جلسات و کنفرانس‌های تخصصی که توسط این انستیتو برگزار می‌شود، شرکت می‌کنند. این مؤسسه چهار دور مشاوره بین فلسطینی‌ها (۲۰۱۱، ۲۰۱۶، ۲۰۱۹، ۲۰۲۴)، دو دور مشاوره درون سوری در سال ۲۰۱۵، جلسات کارشناسی بین‌المللی در مورد مفهوم امنیت در منطقه خلیج فارس (۲۰۱۹، ۲۰۲۱، ۲۰۲۳)، کنفرانس‌های بین‌المللی در مورد امنیت و همکاری در دریای چین جنوبی (۲۰۱۳، ۲۰۱۵، ۲۰۱۷، ۲۰۱۸) را برگزار کرده است.
پژوهشگران انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، مطالب تحلیلی برای سازمان‌های دولتی (شورای امنیت فدراسیون روسیه، وزارت امور خارجه فدراسیون روسیه، مجلس فدرال فدراسیون روسیه، وزارت علوم و آموزش عالی فدراسیون روسیه و دیگران) می‌نویسند، بررسی‌های علمی، از جمله مطالعات دینی، از مطالب مختلف انجام می‌دهند و در مورد موضوعات مختلف مربوط به هنر و فرهنگ مادی شرق، به موزه‌ها، مراکز فرهنگی و افراد کمک تخصصی ارائه می‌کنند.
کادر پژوهشی این مؤسسه شامل اعضای شورای امور بین‌الملل روسیه و کارشناسان مرکز همکاری‌های بین‌المللی پریماکف، اعضای باشگاه گفتگوی بین‌المللی والدای، گروه چشم‌انداز استراتژیک روسیه-جهان اسلام و اعضای شوراهای پایان‌نامه و هیئت تحریریه نشریات علمی پیشرو هستند.
تحقیقات کاربردی
تحقیقات کاربردی، جهت‌گیری کاملاً جدیدی از فعالیت‌های علمی انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه است که با ظهور «آزمایشگاه تحقیقات دیجیتال شرق مدرن» در ساختار این مؤسسه در سال ۲۰۲۴ مرتبط است. آنها شامل کاربرد مجموعه‌ای از روش‌های آمار ریاضی، ریاضیات گسسته، نظریه‌های مرتبط در مسائل تحلیل جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی زندگی در کشورهای شرق می‌شوند. روش‌های تحلیل تصویر، جستجو، توصیف، مدل‌سازی سه‌بعدی و بازسازی اشیاء باستان‌شناسی و معماری در مورد مواد عکس و فیلم دیجیتال، از جمله مواردی که با استفاده از ابزارهای مدرن به دست آمده‌اند، انجام می‌شود. برای جمع‌آوری و پردازش داده‌های متنی بزرگ به زبان‌های شرقی و درباره شرق، تجمیع‌کننده‌های شبکه‌ای تخصصی و پایگاه‌های داده ایجاد می‌شوند و از روش‌های زبان‌شناسی رایانه‌ای و مدل‌های شبکه عصبی استفاده می‌کنند.
روش‌ها و نرم‌افزارهای دیجیتال، از جمله آن‌هایی که در داخل موسسه توسعه داده شده‌اند، به طور فعال در تحقیقات باستان‌شناسی، اقتصادی، تاریخی، مطالعات منابع، علوم سیاسی، مطالعات بودایی و سایر تحقیقات این موسسه مورد استفاده قرار می‌گیرند. فرآیندهای دیجیتالی شدن در کشورهای شرق در مجله علمی «دیجیتال اورینتالیا» پوشش داده شده است؛ سالانه یک کنفرانس بین‌المللی با همین نام برگزار می‌شود.
آموزش و برنامه‌های آموزشی
موسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه برنامه‌های کارشناسی ارشد و دکترا ارائه می‌دهد. محققانی از روسیه و سایر کشورها مرتباً از رساله‌های کاندیدا و دکترا در شوراهای پایان‌نامه‌های موسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه دفاع می‌کنند.
به عنوان بخشی از فعالیت‌های مرکز آموزش و همکاری، دوره‌هایی به زبان‌های شرقی، چه رایج (عربی، عبری، چینی، فارسی، ترکی) و چه نادر (تبتی) برگزار شده است و برنامه‌های آموزشی متنوعی برای جوانان در حال اجرا است.
این انستیتو دارای بخش‌های پایه در دانشگاه‌های پیشرو روسیه است: دانشکده عالی اقتصاد دانشگاه ملی تحقیقات، دانشگاه فدرال کازان، دانشگاه ایالتی سواستوپول، دانشگاه دولتی علوم انسانی روسیه.
اساتید این انستیتو در دانشگاه‌های پیشرو کشور (دانشگاه دولتی مسکو، دانشگاه روباط بین‌الملل مسکو، دانشگاه دوستی ملل، مدرسه عالی اقتصاد، دانشگاه فدرال کازان و آکادمی حقوق دولتی مسکو تدریس می‌کنند.
فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی
این موسسه در زمینه‌های آموزشی و فرهنگی فعالیت گسترده‌ای دراد. از سال ۲۰۲۱، مرکز فرهنگی شرق انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه، نمایشگاه‌ها، سخنرانی‌ها، شب‌های شعر، نمایش فیلم، معرفی کتاب و روزهای فرهنگی کشورهای مختلف شرقی را برگزار می‌کند. بسیاری از رویدادها با همکاری سفارتخانه‌ها، شرکای روسی و خارجی برگزار می‌شوند.
فعالیت‌های انتشارات علمی
انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه بیش از ده مجله علمی معتبر منتشر می‌کند. یکی از قدیمی‌ترین مجلات این انستیتو به سال ۱۹۵۵ برمی‌گردد.
انستیتو دارای بخش انتشارات علمی خود است که سالانه حدود صد کتاب و مجله منتشر می‌کند. در سال ۲۰۲۴، کتابفروشی و فروشگاه آنلاین شرق‌شناسان در انستیتو شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه افتتاح شد که امکان فروش و تحویل کتاب‌های محققان را در سراسر روسیه فراهم می‌کند.
مدیر انستیتو:
علی‌اکبر علی‌اکبروف
متولد 28 آوریل 1964 داغستان/ دکترای علوم تاریخی
مدیر علمی انستیتو:
ویتالی نائومکین
متولد 21 می 1945/ دکترای علوم تاریخی/ آکادمیسین
منبع:
نظر شما